PALMY WIELKANOCNE, LIPNICA MUROWANA

Warsztaty wyplatania palm wielkanocnych zorganizowane zostały we współpracy ze Szkołą Podstawową oraz Parafią św. Andrzeja Apostoła w Lipnicy Murowanej. Wzięli w nich udział nie tylko uczniowie i nauczyciele z Lipnicy, ale i okolicznych miejscowości (Bochni, Kamionki Małej, Królówki, Wojakowej i Rajbrotu).
Miejsce wybrane zostało nieprzypadkowo, tradycja wykonywania palm wielkanocnych jest w Lipnicy Murowanej wciąż żywa, a palmy wyjątkowo bogate, mimo że tworzone wyłącznie przy użyciu tradycyjnych materiałów i metod. Na lipnickim rynku, otoczonym uroczymi drewnianymi zabudowaniami, w Niedzielę Palmową gromadzą się tłumy mieszkańców i turystów. Każdy chce zobaczyć sięgające nieba palmy wielkanocne (najwyższa liczyła 37 metrów 78  centymetrów!).
Taką, choć o wiele krótszą, lipnicką palmę mógł wykonać każdy z uczestników warsztatów. Ale poza tradycjami typowymi dla obrządku rzymskokatolickiego poznawali oni również zwyczaje łemkowskie - prawosławne i greckokatolickie, związane z Niedzielą Palmową i Wielkanocą. Przedstawiciele obu obrządków podzielili się ciekawymi informacjami, m.in. na temat swoich świątecznych tradycji i języka łemkowskiego. Pod ich okiem powstawały wiązanki z bazi i zielonych gałązek. Wszystkie własnoręcznie zrobione palmy uczestnicy warsztatów zabrali ze sobą do domu.
 

Co powinno znaleźć się w koszyku zanoszonym do święcenia? Tego można było dowiedzieć się na warsztatach, które odbyły się na terenie Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie oraz Skansenu Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku. Poza tradycjami znanymi uczestnikom warsztatów z domów rodzinnych mieli oni także okazję poznać zwyczaje łemkowskie i dowiedzieć się, czym różni się tradycyjny koszyk zanoszony do cerkwi od tego święconego w kościele. W obu na pewno nie może zabraknąć jajek, barwionych i zdobionych różnymi technikami. Jedną z najstarszych jest batikowanie, czyli rysowanie roztopionym woskiem na skorupce jajka, aby po zabarwieniu skorupki i starciu wosku otrzymać pisankę z misternie wykonanymi białymi wzorami na kolorowym tle. Innym ciekawym sposobem jest wydrapywanie wzorów na zabarwionej skorupce. I tych właśnie technik uczyli się uczestnicy warsztatów. Cieszyły się one ogromnym zainteresowaniem i ujawniły wiele artystycznych talentów.

Zalipie słynie z ozdabiania zabudowań kolorowymi wzorami kwiatowymi. Co roku przed Bożym Ciałem kobiety malują zewnętrzne ściany domów, stodoły, obory, studnie, płoty… Kolorowymi kwiatami zdobią też wnętrza budynków. Uczestnicy warsztatów poznawali ciekawą historię zwyczaju oraz próbowali malowania pod okiem zalipiańskich malarek. Każdy z nich własnoręcznie ozdobił drewnianą deseczkę lub ceramiczny dzwonek. Mogli oni także spróbować sił w „prawdziwym” malowaniu, ozdabiając studnię.

Na południu Małopolski kolędowanie przybiera różne formy, a kolędy śpiewane są nie tylko po polsku, ale i w języku łemkowskim. Tę różnorodność mieli okazję poznawać uczestnicy warsztatów zorganizowanych przez Małopolską Organizację Turystyczną w Rozdzielu (gmina Lipinki) i Ropie.

Dzieci i młodzież wychowani w różnych tradycjach wysłuchali opowieści o zwyczajach związanych z Wigilią świąt Bożego Narodzenia u wyznawców prawosławia i religii greckokatolickiej oraz łemkowskich tradycjach kolędniczych. Sami wcielili się w role kolędników, śpiewających łemkowskie kolędy i składających życzenia gospodarzom. Każdy z uczestników warsztatów własnoręcznie wykonał także maskę lub wysoką stożkową czapkę kolędnika, a dodatkowo nauczył się tworzenia tzw. światów z opłatków, które w domach wyznawców religii rzymskokatolickiej tradycyjnie wieszane były nad wigilijnym stołem pod pająkiem lub podłaźniczką.

Jak wykonać tradycyjny wieniec dożynkowy, uczyli się uczestnicy warsztatów zorganizowanych w Sobolowie. Dowiedzieli się oni m.in. z jakich zbóż wyplata się wieniec oraz czym jest on ozdabiany. Mogli zobaczyć, w jaki sposób wiązane są kłosy zboża i jak czasochłonne to zajęcie. Poznali ponadto związane z wyplataniem oraz poświęconym wieńcem tradycje. Sami tworzyli ciekawe kwiaty, które mogą być ozdobą wieńca. Wykorzystywali przy tym i poznawali różnorodne ziarna zbóż.

15 sierpnia w święto Matki Boskiej Zielnej w kościołach święcimy bukiety z kwiatów, ziół, zbóż, warzyw i owoców. Jakie rośliny powinny znaleźć się w bukiecie i jakie właściwości lecznicze ma każda z nich, można było dowiedzieć się na warsztatach zorganizowanych przez MOT w Racławicach. Wzięły w nich udział młodsze i starsze mieszkanki okolicy, które także dzieliły się wiedzą i związanymi ze święceniem bukietów zwyczajami. Każda z pań biorących udział w warsztatach własnoręcznie wykonała piękny bukiet, który zabrała ze sobą do domu.